Brigada e V-të Sulmuese

Brigada e V-të Sulmuese njesi ushtarake partizane

Historia


E emrtura"Heroinë" e Frontit Antifashist Nacional-Çlirimtar e ka fillimin e saj më 28 nëntor të vitit 1943 në fshatin Gumenicë të Vlorës dhe e përfundon në maj 1945 në tokat e Jugosllavisë. Ajo është një nga brigadat e Ushtrisë Nacionalçlirimtare të Shqipërisë, e cila u inkuadrua në Diviziononin e V-të Sulmues pas kalimit në Kosovë më 4 tetor 1944, luftoi edhe për çlirimin e Kosovës dhe Sanxhakut. Përveç luftimeve të ashpra dhe kontributit të pa mat që ka dhënë Brigada e V Sulmuese në trojet e vendit tonë, kjo brigadë ka meritën e vet edhe në çlirimin e Kosovës.

Gjendja politiko-ushtarake


Në përgjithësi në Kosovë ndryshonte në krahasim me Shqipërinë, aty influenconin disa faktorë. Pushtuesit gjermanë, shërbëtorët e tyre kolaboracionistë, si ballistë, çetnikë e ustashët serbo-malazezë zhvillonin një propagandë që nuk mund të kish asnjë kufi në fshatra e qytete ku banonin vetëm shqiptarë kundër lëvizjes Nacionalçlirimtare në Shqipëri dhe në Jugosllavi. Gjermanët dhe bashkëpunëtorët e tyre punonin në të dy krahët, edhe demaskonin Luftën Nacionalçlirimtare, edhe hidhnin kundër serbëve që luftonin në radhët e Ushtrisë Nacionalçlirimtare se qenë armiq të shqiptarëve dhe se kinse luftonin për të çliruar nga shtypja e Serbisë së vjetër. Sipas gjendjes reale që u ndodhën komandat dhe partizanët që në kontaktet e para me popullin e Kosovës u arrit në konkluzionin real se puna e armikut që kish bërë me popullin për shumë kohë, ku shfrytëzonte në maksimum ndjenjat nacionale të shqiptarëve, kish bërë shumë efekt në masën e popullit, që si pasojë kish bërë që shumë nga shqiptarët të ishin vënë në shërbim të okupatorëve, si në trupat e xhandarmërisë e të mercenarëve civilë edhe ata me pagesë. Boshti i punës së armikut kish qenë "se po nuk u bashkuat me pushtuesin, do të mbeteni me Serbinë". Por nga ana tjetër qëndrimi shovinist e shumë armiqësor i njerëzve të Titos, e kishin vënë Kosovën në mes dy zjarreve.

VAzhdimi i genocidit me popullin shqiptar të Kosovës pas lufte, qe menduar shumë djallëzisht e poshtërsisht nga ana e udhëheqjes jugosllave pavarësisht se në Konferencën e Bujanit, ku qenë pjesëmarrës edhe të deleguar jugosllavë, ku u vendos që Kosova do të vetëvendoste pas luftës për fatet e saj, ndaj dhe duhej të luftonte kundër ushtrive pushtuese. Këtë çështje e pengonin jugosllavët, se kishin plane të tjera që nuk diheshin në atë kohë nga udhëheqja shqiptare, ato dolën pas mbarimit të luftës dhe më tej.

Në Kosovë nuk kishte pushtet të këshillave nacionalçlirimtar, këtë nuk e lejonin të dy krahët, as pushtuesi dhe reaksionarët, as udhëheqja jugosllave. Këto që u thanë më lartë janë në vazhdën e mendimit se brigadat tona që shkuan në Kosovë për ta çliruar atë dhe vetëm për këtë. Komanda operative planizon operacionin për çlirimin e Kosovës në tri faza kryesore. E para është organizimi e konsolidimi i formacioneve luftarake si dhe formimi ? njësive të reja partizane. Faza e dytë ishte spastrimi dhe mbajtja nën kontroll të plotë të zonave periferike të qyteteve si dhe bllokimi i rrugëve të komunikimit e tërheqjes së trupave gjermane. Faza e tretë do të ishte mësymja e përgjithshme për çlirimin e qyteteve dhe të tërë Kosovës. Me daljen e Brigadës V dhe të I në Kosovë si dhe kalimi i Brigadës së III Sulmuese në zonën e Tropojës, komanda e operacionit e përbërë prej Shefqet Peçit, Fadil Hoxhës e Manush Myftiut, si përfaqësues politike në komandë, u vendosën përkohësisht në Krumë. Në disa zona u morën masa mjaft serioze për shtimin e reparteve partizane nga dy batalionet që ekzistonin. Komanda e Brigadës së 5-të Sulmuese me urdhër të Komandës së Përgjithshme të Ushtrisë Nacionalçlirimtare, duhej të dërgonte një numër kuadrosh të zgjedhur e me shumë përvojë në Brigadën e 25-të S, siç kish dërguar më parë edhe në Brigadën e 24-të. Brigada e 5-të dërgoi këta kuadro: Xhevdet Hakami, Veli Kapo, Arqile Milo, Avni Hakani, Harito Çako, Maliq Sadushi, Memdu Tetova, Feim Zenelaj, Vitore Imeraj, Thimio Bombaj, Zyber Zyberaj, Aleko Rrapo, Zare Mici, Vojsi Skënderaj, Reiz Dudushi, Halit Xheviti etj. Në fazën e dyte të operacionit u bë spastrimi i zonave periferike të qyteteve që mbaheshin nën kontroll të nazistëve e bashkëpunëtorëve të tyre.

Është interesant fakti që gjatë gjithë asaj kohe që kur forcat shqiptare dolën në Kosovë, u formua edhe komanda operative nga ana e komandës jugosllave, nuk u tregua asnjë lloj interesimi, nuk u kërkua asnjë lloj bashkëpunimi e bashkëveprimi, qoftë edhe operativ në përgjthësi. Kështu forcat tona edhe pse gjendeshin në një territor brenda Jugosllavisë, vepronin nën komandën e udhëheqjes shqiptare. Kjo vazhdoi për dy muaj rresht deri në çlirimin e Kosovës. Luftimet e forcave shqiptare vazhdojnë ditë e natë pa pushim, ku pati një numër të madh partizanësh të vrarë e të plagosur, por kërkohej me çdo kusht çlirimi i Kosovës. Dëshira e partizanëve ishte vazhdimi i luftës pa pushim, ata ishin gjithnjë e më tepër më superiorë se armiku, kishin dhe popullin me vete, edhe të mashtruarit xhandarë e mercenarë dorëzoheshin për ditë. Kuadrove dhe partizanëve ju mungonte përvoja e luftës në qytet nga të papriturat eventuale. Për luftën në qytet duheshin edhe masa të tjera që duhet t'i merrte çdo komandant dhe, pikë së pari, do të ishte instruktimi i partizanëve e çdo nënrepart të vogël mbi mënyrat e veprimeve.

Lista e partizanve te brigades se V-të


Emrat janë të rradhitur sipas shkronjës.

Abas Ormeni Abas Hoxha Abaz Shehu Abedin Tajari Adem Xhako Afanato Vinçenco Ahmet Sulaj Agron Sinani Ago Sinaj Ali Gradica Aliko Alikaj Aliko Mehmeti Alush Gjika Andrea Guci Andrea Sava Andrea Varfri Aranit Osmanaj Arif Dano Arif Lasku Arif Leto Arif Rexhepi Arito Çako Arop Shena Arqite Milo Armando Kostani Arshi Dautaj Arshi Dervishaj Arshi Makaj Arshim Mero Asllan Islami Asllan Gjika Avdyl Osmani Avdi Rrokaj Avdi Rakipi Azem Troqe Avdyl Bizhga Avni Hakani Aziz Pasha Bajram Ibrahimi Bajram Saliu Bako Dervishi Baxhul Koçovafaj Bejto Isufi Bektash Ramo Belo Belaj Bena Vicengora Bendo Asllani Beqir Baci Beqir Brahimaj Beqir Osmani Besnik Malaj Bexhet Osmani (Razipi) Bilal Hasani Bilal Malaj Bilbil Klosi Bilbil Veshaj Bilbil Dervishaj Bejo Abaz Hoxhaj (korrier) Çaush Ymeraj Çelo Arëza Çize Elezaj Çize Hamiti Çobo Osmani Dane Elmazaj Dane Mehmeti Dalan Canaj Dervish Basha Dervish Hekali Dervish Koçaj Delo Sulçaj Delo Balili Dino Dalani Donika Çakërri Durak Ahmetaj Dhrimitër Kotini Elmaz Murati Elmaz Hasanaj Emin Sheme Estref Sihati Et'hem Toska Et'hem Gjinushi Etem Zykaj Ervehe Banci Faik Jonushaj Fane Bollano Farie Arapi Farie Beqiraj Faslli Hasanaj Fehti Alushi Feim Zenelaj

Fejzo Memaj Fejzo Muhameti Fejzo Xheladini Ferrik Bilbilaj Filat Muço Filo Korova Fitim Halili Gani Banaj Gani Gabaj Gani Mysteaku Gani Vajza Gano Gjika Gilo Lame Godo Rabaj Goxho Nikaj Gori Vrushi Gjena Mone Gjin Kola Gjysho Arapi Guri (Deraj) Manxhari Hydaji Bejo Hyrije Curre Hasan Mërtiri Hazbi Metaj Hajdar Myslymi Hajredin Beqari Hajredin Bilbili Hajro Çakëri Hajro Shyti Haki Bylyshi Haki Gjondeda Haki Kanaj Hakim Kananaj Halil Bajrami Halit Likaj Halil Muça Halil Ramadani Halim Ramohiti Halim Ramohito Halim Xhelo Hamdi Shaqiri Hamit Kaçiraj Handar Aranitasi Hanko Alimerko Hanko Gjata Hariz Çumani Hasan Mërtiri Hasan Muharremi Haxhi Derri Haxhi Labi Haxhi Uka Hazbi Dervishi Hazbi Serjani Hazis Serjani Haziz Hasani Hito Çako Hito Resulaj Hodo Bajrami Hodo Gocaj Hodo Katiaj Hyrie Çoraj Hysen Askushaj Hysen Aliaj Hysen Çino Hysen Hasanaj Hysni Demaj Hysni Muka Hysni Kapo Hysni Tringaj Hyzedin Veshaj Ibrahim Dervishi Ibrahim Shabani Idriz Ibrahimi Idriz Imeraj Idriz Ymeri Irakli Thani Isa Hodo Isa Isaj Isak Lila Isak Tahiri Isak Zahaj Islam Kaçora Ismail Kreshpa Ismail Velo Ismet Imeraj Istref Sihati Isuf Ibrahimi Izedin Bimo Izet Mucaj

Jaçe Abazaj Jaho Breshani Jaho Zharda Jakup Istefi Jakup Stepa Jani Mane Jani Konstandini Jonuz Balilaj Jonuz Karemani Jonuz Mersini Kadri Brahimaj Kadri Hazbiu Kadri Korroveshi Kaliopi Bifsha Kamber Banushi Kamber Sulaj Kapo Azemi Karajfil Kapo Karlo Palubo Kastriot Muça Kaso Gjergji Këze Sulçaj Kiço Gjikopulli Kio Thani Koço Kllapi Koço Xhavara Koli Marku Kostanja Orlando Kozma Dhamo Kozma Nasi Kozma Pone Kristal Haxhimihali Kristo Papajani Kujtim Hoxha Lae Skëndomemaj Lavdie Islami Laze Ferraj Laze Muro Leka Muço Lelo Habilaj Ligor Konomi Lilo Asllani Lilo Nuraj Lubica Mitrovica Luto Dalan Dervishaj Llabro Andoni Llazi Sako Maliq Bregu Maliq Skëndomemo Mahmut Myftiu Maman Saliu Mane Sinaj Manush Mytiu Manxhar Arshiu Matan Haxhiu Matan Zuhaj Mato Hasanmataj Meçan Alikaj Medin Begaj Mehmet Aliu Mehmet Jaho Mehmet Kallashi Mehnmet Meshani Mehmet Plyku Memo Elezaj Mendu Hakiu Merjeme Gjomemaj Mero Begaj Mersin Bresa Mestan Goxhaj Met Hoti Mete Murraj Mezin Aliaj Mevlan Imeri Mërdali Tafili Milto Likoka Mine Alushi (Xhaferri) Mit'hat Gjondede Muço Hysaj Muhamet Rrapi Muhamet Arapi (Gjysh Arapi) Mulo Dervishaj Murat Gjuraj Murat Zeqiri Musa Gjomemaj Musa Sela Musa Shahaj

Myftar Bocaj Myslim Hamdiu Mydin Mydynaj Nazo Sulaj Neim Dervishaj Nelo Gorishti Nelo Nelaj Nexhip Breshani Nexhip Neziri Nexhip Pajaji Nënoçe Osmani Niçi Foto Niko Hoxha Niko Kovaçi Nikollaq Shyti Nimete Progonati Nino Skëndo Novruz Nuro Numan Bilani Nuredin Skurti Nuri Arapi Nustret Gjelo Nysret Xhelo Osman Shanaj Pano Dhimogjoka Pesare Kerrocaj Petrit Çakëri Petro Mishtari Petro Zizo Pilo Varfi Qamil Bitri Qamil Metaliaj Qamil Minga Qani Male Qazim Ismaili Qazim Sina Qazim Shabani Qemal Begaj Qemal Cize Hoxhaj Qemal Myrseli Qemal Shabanaj Qerim Gazhi Qëndro Bellaj Rabushe Gogani Raime Stepa Rakip Rakipi Rakipe Dervishaj Ramadan Salati Ramize Gjebrea Ramo Arapi Rapi Semanjaku Rasho Hasanaj Razi Ormëni Razip Qyraj Refat Llanaj Reis Dudushi Reiz Malile Remzi Islami Remzi Hysniu Reshat Aliko Resul Veliu Rexhep Noka Rifat Kaloshi Riza Bega Riza Bejko Riza Çizja Riza Salati Rizo Qendro Rustem Dauti Rushit Asllani Rustem Bektashi Rrapo Hasimi Rrapo Leskaj Rrahman Parllaku Rrapo Ulliraj Sabri Ginaj Sadedin Hazizaj Sadik Beraj Safet Birçe Safet Zeneli Sali Gumishti Sali Jetullahu Sali Ormëni Sali Rrokaj Saliko Sulo Sami Pashaj Sefer Shanaj Seit Bajrami Seit Kacupaj Selman Zeqo Sejdi Mullai Selfo Kociaj

Serjan Habilaj Servet Pashako Sile Hoxha Sinan Canaj Sinan Maze Siri Dine Sofi Arapi Sotk Sako Sotke Salo Stoli Xhemali Sulejman Limaj Sulo Goxhaj Shaban Fetahu Shaban Çala Shaban Hoxha Shaban Serdani Shaho Selimaj Shamet Gabaj Shaqir Guçaj Shaqir Sinani Shaqir Uka Shaqo Deraj (Manxhari) Shaqo Kapllani Shask Avdullahu (Zanaj) Shefqet Ibrahimi Shefqet Peçi Shefqet Seferi Shehat Halili Sheme Gjika Shemo Dulo Sheremet Çaushi Shyqyri Nelaj Tahir Abazaj Tahir Dervishaj Tahir Kadria Tanush Shyti Taqi Naçi Tare Ferko Taulla Xhaferaj Tefo Mataj Teki Qerimi Teslim Mahmutaj Todo Manço Tofik Bajrami Tom Çubuku Trifon Prifti Thanas Xhaferri Thanas Zotaj Thoma Anastasi Thoma Dode Thoma Simo Thomaq Sota Vangjel Luçi Vangjel Nëngresi Vasil Gjiknuri Vasil Koçeli Vasil Pecukaj Veiz Pipa Veli Kapo Venedike Zeqo Vezir Habilaj Vincenco Renato Xhafer Rexhepi Xhafer Xhaferaj Xhebro Xhelili Xhema Lita Xhemal Hadaj Xhemil Beqiraj Xhemil Licaj Xhevdet Cino Xhevdet Hakani Xhevdet Lagji Xhevit Malaj Xhorzhi Hanxhari Xhuzepe Rapa, Xhuvel Xhemali Zaho Koka Zaho Kola Zano Markaj Zenel Gjoni Zenel Hamiti Zenel Spahaj Zeqo Rexhepi Zihni Rexhepi Zoi Çuko Zoi Pashko Zonja Çurre Zonjë Troqe Zybe Kadriu zini Abaz Hoxhaj Ali Isuf Hoxhaj